Rekuperacja a klimatyzacja – czym się różnią? Poradnik dla początkujących

Temperatura oraz czystość powietrza to jedne z czynników najmocniej oddziałujących na człowieka w zamkniętych przestrzeniach: na jego samopoczucie, produktywność, a nawet zdrowie. Dlatego też zastosowanie różnego rodzaju systemów zarządzających takimi parametrami jest coraz częściej pożądane – nie tylko w nowoczesnym budownictwie. Wybór takich układów jak rekuperacja czy klimatyzacja pozwala podwyższyć standardy techniczne każdego domu, bloku, hali, magazynu, szpitala itd. Jednakże czym różnią się wspomniane instalacje? Czy można zdecydować się na oba rozwiązania bądź warto postawić na jedno z nich? Na te i inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule. Zachęcamy do lektury!

Spis treści

Podstawowe zadania rekuperacji i klimatyzacji

Jeśli dotychczas nie mieliśmy do czynienia z tego typu zagadnieniami, a planujemy poprawić warunki np. w naszym domu, warto zagłębić się nieco w ten temat. Wstępne zrozumienie działania, budowy, możliwości, a także ograniczeń wybranych systemów pozwala lepiej je zaplanować, a potem wdrożyć w wybranym budynku.

Co to jest rekuperacja? Stanowi system, którego główną funkcją jest zatrzymywanie ciepła w budynku, pomimo działania aktywnego układu wentylacji (tzw. wentylacja mechaniczna). Dzięki temu powietrze w budynku może być wymieniane bez strat cennego ciepła. Dlatego też rekuperacja bezpośrednio wpływa na zmniejszenie zużycia opału – w dobie wysokich cen surowców grzewczych ma to ogromne znaczenie.

Klimatyzacja natomiast pełni zgoła inną funkcję. Jej głównym zadaniem jest obniżanie temperatury wewnątrz budynku bądź wybranych pomieszczeń. Większość osób kojarzy tego typu systemy z chłodzeniem domów, biur czy sklepów w czasie upalnych dni. Jednakże można wyróżniać także systemy klimatyzacji odpowiedzialne m.in. za obniżanie temperatury pomieszczeń laboratoryjnych, serwerowni czy innych przestrzeni o specjalnym przeznaczeniu.

Różnice w funkcjach i zastosowaniach: rekuperacja kontra klimatyzacja

Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób pracują oba omawiane układy, warto zwrócić uwagę na przygotowane poniżej zestawienie. Jakie powiązania mają ze sobą rekuperacja, klimatyzacja i wentylacja? Porównanie tych trzech rodzajów instalacji pozwoli zauważyć, co je łączy.


Kategoria Rekuperacja Klimatyzacja Wentylacja
Główna funkcja Odzysk ciepła Chłodzenie powietrza (również jego ogrzewanie) Wymiana powietrza
Zasada działania Usuwanie zużytego powietrza przy równoczesnym odzysku energii termicznej, której jest nośnikiem, następnie wprowadzanie świeżego powietrza i oddanie z powrotem ciepła do wnętrza budynku Obniżanie oraz podnoszenie temperatury powietrza poprzez sprężanie i rozprężanie czynnika chłodniczego Usuwanie zużytego powietrza i dostarczanie świeżego do wnętrza budynku
Wpływ na jakość powietrza Stała wymiana powietrza, w większości przypadków usuwanie zanieczyszczeń oraz wilgoci Filtracja powietrza, ale bez wymiany na świeże Wymiana powietrza, ograniczanie stężenia CO₂, filtracja w przypadku nowoczesnych instalacji
Oszczędność energii Wysoka – znacząco zmniejsza zapotrzebowanie na ogrzewanie Może być energochłonna, szczególnie przy intensywnym chłodzeniu Brak odzysku energii, możliwe straty ciepła
Częste zastosowanie w budynku Domy energooszczędne, pasywne, biura, obiekty użyteczności publicznej Domy, biura, sklepy, miejsca wymagające chłodzenia Wszystkie typy budynków – domy, biura, hale, szpitale itd.
Regulacja temperatury Pośrednia – nie zmienia temperatury, ale odzyskuje ciepło Bezpośrednia – aktywnie obniża lub podwyższa temperaturę Brak
Wilgotność powietrza Pomaga w kontrolowaniu wilgotności, redukuje nadmiar pary wodnej Nie reguluje poziomu wilgotności i może nieco przesuszać powietrze Nie reguluje wilgotności
Koszt instalacji Wyższy, zwłaszcza w istniejących budynkach Średni do wysokiego, zależnie od systemu Niski
Koszt eksploatacji Niski – oszczędza energię, ale wymaga regularnej konserwacji Średni do wysokiego – zużycie energii zależy od intensywności użytkowania Niski – brak dodatkowych urządzeń poza wentylatorami
Wymagana konserwacja Czyszczenie filtrów, przeglądy rekuperatora Czyszczenie i wymiana filtrów, konserwacja jednostek chłodzących Czyszczenie i kontrola kanałów wentylacyjnych
Wpływ na zdrowie Poprawia jakość powietrza, usuwa CO₂, zmniejsza ryzyko pleśni i alergii Nieprawidłowo użytkowana, może sprzyjać przesuszeniu powietrza i problemom z drogami oddechowymi Zapewnia dopływ świeżego powietrza – poprawia samopoczucie i dotlenienie


Jak widać, niektóre z cech rekuperacji, klimatyzacji i wentylacji pokrywają się ze sobą. Nic dziwnego, ponieważ wszystkie wpływają na właściwości powietrza: jego temperaturę, zanieczyszczenie czy wilgotność. Znajomość tych trzech typów instalacji pomaga także w podjęciu decyzji, która z nich powinna się znaleźć w danym budynku. Co ciekawe, o ile bez podstawowego systemu wentylacji najprościej w świecie nie można funkcjonować w żadnym obiekcie, tak klimatyzacja czy rekuperacja to dodatkowe rozwiązania, pozytywnie wpływające zarówno na komfort ich użytkowników, jak i na zmniejszenie kosztów utrzymania domu czy innego budynku.

klimatyzacja w domu

Różnice w budowie obu systemów

Wracając natomiast do tych dwóch dodatkowych rozwiązań, należałoby również znać ich konstrukcję. Z czego składa się rekuperator bądź klimatyzator, jakie ich typy można wyróżnić? W celu pokazania różnic w budowie tych układów, stopnia skomplikowania montażu czy metodach sterowania warto zapoznać się z poniższą tabelą.


Kategoria Rekuperacja Klimatyzacja
Główne elementy systemu Centrala rekuperacyjna, kanały wentylacyjne, czerpnia i wyrzutnia powietrza, filtry, wymiennik ciepła Jednostka wewnętrzna (parownik), jednostka zewnętrzna (skraplacz), przewody chłodnicze, wentylatory, filtry
Zasada działania Wymienia powietrze w budynku, odzyskując ciepło z powietrza wywiewanego Chłodzi lub ogrzewa powietrze poprzez sprężanie i rozprężanie czynnika chłodniczego
Rodzaj wymiennika ciepła Główne typy: krzyżowy, przeciwprądowy lub obrotowy Parownik i skraplacz z czynnikiem chłodniczym
Kanały i przewody Rozbudowana sieć kanałów wentylacyjnych prowadzących do każdego pomieszczenia Przewody chłodnicze łączące jednostki wewnętrzne i zewnętrzne (w klimatyzacji kanałowej także kanały powietrzne)
Źródło energii Wentylatory elektryczne napędzające przepływ powietrza Sprężarka elektryczna, wentylatory, czynnik chłodniczy
Sterowanie Zazwyczaj w pełni automatyczne przy zastosowaniu regulatorów przepływu powietrza, czujników CO₂ i wilgotności Termostat, pilot, aplikacja mobilna, czujniki temperatury
Rodzaj filtra powietrza Filtry przeciwpyłowe, opcjonalnie antysmogowe i antyalergiczne Filtry przeciwpyłowe, jonizatory, filtry HEPA w zaawansowanych modelach
Montaż Wymaga poprowadzenia kanałów wentylacyjnych i miejsca na centralę (w przypadku starszych budynków można bazować na układzie wentylacji mechanicznej) Może być prosty (split) lub bardziej skomplikowany (systemy multisplit, klimatyzacja kanałowa)
Wymagane miejsce Centrala rekuperacyjna (np. na poddaszu, w pomieszczeniu technicznym), kanały wentylacyjne Jednostka wewnętrzna (na ścianie, suficie), jednostka zewnętrzna (na elewacji, balkonie, dachu)
Główne ograniczenia budowy Konieczność poprowadzenia kanałów (w starszych budynkach z wentylacją grawitacyjną może być problematyczne do wdrożenia), wymaga miejsca na centralę Wymaga przestrzeni na jednostki wewnętrzne i zewnętrzne, długość przewodów chłodniczych ma ograniczenia


Możliwość połączenia rekuperacji i klimatyzacji – czy warto?

Chociaż mogłoby się wydawać, że obie instalacje wzajemnie niwelują swoje działanie, to mimo to wdrażane są w obrębie jednego budynku. Istnieje bowiem szereg rozwiązań sprawiających, że rekuperacja z klimatyzacją będą prawidłowo działać. Ich projektanci oraz instalatorzy są w stanie stworzyć wspólny system wentylacji mechanicznej, która obejmuje zarówno rekuperację odzyskującą cenne ciepło zimą, jak i klimatyzację obniżającą temperaturę latem.

Klimatyzacja do rekuperacji

Warto jednak zauważyć, że wdrożenie klimatyzacji w starszym budynku posiadającym już rekuperator – i na odwrót – może być problematyczne. Oczywiście specjaliści z branży HVAC są w stanie zawsze osiągnąć pewien kompromis, ale np. taka klimatyzacja do domu może posiadać niewystarczającą wydajność w porównaniu do potrzeb domowników, właśnie z powodu ograniczeń technicznych budynku.

Zastanawiając się jednak nad tym, czy warto wdrożyć oba rozwiązania, warto zauważyć, że działając synergistycznie, mogą zapewnić maksimum komfortu, a równocześnie zadbać o zmniejszenie strat ciepła oraz zoptymalizowanie zużycia energii przez budynek. To chyba jasno wskazuje, że warto zdecydować się zarówno na rekuperację, jak i klimatyzację.

Jaki system się bardziej opłaca?

Koszt instalacji rekuperacji jest wyższy w porównaniu do klimatyzacji, ale wraz z upływem czasu pozwala generować spore oszczędności związane ze zmniejszeniem zużycia ciepła. Co więcej, system ten ma niski koszt eksploatacji, ponieważ nie wykorzystuje dużych ilości prądu zasilającego.

Z drugiej strony, pomimo że klimatyzacja, szczególnie w okresie letnim, może prowadzić do znacznych wydatków na energię elektryczną, nie traci ona na popularności. Wynika to z coraz większego zapotrzebowania na chłód w najgorętszych miesiącach w roku. Warto także zaznaczyć, że nowoczesne urządzenia klimatyzacyjne są coraz bardziej energooszczędne, dlatego też o wiele łatwiej jest zoptymalizować koszty chłodzenia budynków bądź wybranych pomieszczeń.

Mimo że rekuperacja i klimatyzacja są dwoma różnymi systemami o odmiennych funkcjach, mogą działać razem. Synergistyczne działanie obu instalacji pozwala osiągnąć odpowiednią temperaturę, wilgotność i czystość powietrza przez cały rok. Natomiast podjęcie decyzji o założeniu wybranego lub obu układów powinno zależeć od indywidualnych preferencji domowników, lub wynikać z wymogów technicznych – w przypadku pomieszczeń o specjalnym przeznaczeniu. Niezależnie od sytuacji jednak powinno się stawiać na współpracę ze specjalistami z branży HVAC, którzy posiadają wiedzę i umiejętności.